تبیین عناصر حکمرانی فناوری مبتنی بر اخلاق برای توسعه فناوری‌های نوظهور در کشاورزی ایران با تاکید بر برنامه‌های ترویجی

فروزش, اکبر; کسرایی, احمدرضا; دین پناه, رضا; چرمچیان لنگرودی, مهدی

تبیین عناصر حکمرانی فناوری مبتنی بر اخلاق برای توسعه فناوری‌های نوظهور در کشاورزی ایران با تاکید بر برنامه‌های ترویجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری مدیریت انتقال تکنولوژی، معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران

² استادیار گروه مدیریت صنعتی، فناوری اطلاعات و تکنولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

³ دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، ساری، ایران

چکیده

به کارگیری فناوری‌های نوظهور کشاورزی در برخی از کشورهای درحال توسعه، آسیب‌های محیط‌زیستی به دنبال داشته است. حکمرانی مبتنی بر اخلاق، رویکردی از سیاستگذاری است که در آن بر جلب مشارکت تمام ذی‌نفعان برنامه‌های توسعه و استفاده از نظرات و ادراکات آنها با ملاحظات اخلاقی، تأکید و از یکجانبه‌نگری در برنامه‌های توسعه پرهیز می‌شود. این نوع حکمرانی که بر مبنای اصول اخلاقی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری و مشارکت ذینفعان بنا شده است، نقش بسیار مهمی در افزایش اثربخشی برنامه‌های ترویجی، دستیابی به توسعه پایدار و تحقق عدالت اجتماعی و رفاه عمومی ایفا می‌کند. این پژوهش، با هدف شناسایی و تبیین عناصر حکمرانی مبتنی بر اخلاق برای توسعه فناوری‌های نوظهور از طریق برنامه‌های ترویج و با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری اجرا شد. جامعه آماری تحقیق، 641 نفر از کنشگران فناوری‌های کشاورزی در بخش‌های دولتی، خصوصی و بهره‌برداران فناوری‌های نوظهور بودند که بر اساس جدول مورگان و کرجسی، 314 نفر از آنها انتخاب و با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب در سراسر کشور مورد پیمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد فناوری‌های نوظهور در افزایش عملکرد، ارتقای کیفیت و استفاده بهینه از منابع تولید در کشاورزی فناورانه، به‌ترتیب از نظر 52/9، 50/7 و 62/1 درصد از پاسخگویان تأثیری در حد "زیاد" و "خیلی زیاد" داشتند و شاخص‌های توجه به مبانی پایداری، شفافیت سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه فناوری‌ها، آینده‌نگری راهبردی، قانونمندی و توسعه امور زیربنایی، از طریق آموزش و آگاه‌سازی جامعه هدف نسبت به ظرفی‌تهای کشاورزی فناورانه با برنامه‌های ترویجی عناصری از حکمرانی هستند که بیشترین توجه را به موضوع اخلاق در توسعه فناوری‌های نوظهور کشاورزی داشتند. برازش کلی تحقیق بر پایه شاخص GOF نیز برابر با 0/586 به‌دست آمد که نشانگر سطح مطلوب و مقبول نتایج تحقیق بود.

کلیدواژه‌ها