شناسایی مؤلفه‌های نوآفرینی در نظام ترویج کشاورزی در راستای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی

امروزه همه چیز در حال تغییر و دگرگونی است و اگر چیزی در حال سکون باقی بماند، زمان نابودی آن فرا می‌رسد. نظام کشاورزی و نهادهای ذیربط آن نیز از این قاعده مستثنی نیستند و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فنی بر آنها تاثیرگذارند. در این بین، جوامع روستایی و کشاورزی نیز با تغییرات و تحولات بسیاری مواجه شده‌اند به‌طوری‌که آگاهی از چالش‌های جدید نظام کشاورزی و روستایی، نیازمند ایجاد نوآفرینی در نظام ترویج کشاورزی است. از این‌رو، هدف از انجام این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌های نوآفرینی در نظام ترویج کشاورزی در راستای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی است که با استفاده از یک رویکرد کیفی، در سه مرحله به انجام رسیده است. در مرحله اول این پژوهش، مؤلفه‌های تحول آفرینی نظام ترویج کشاورزی در برخی کشورها (15 کشور) با استفاده از روش تحقیق کیفی فراترکیب که خود از پنج مرحله (شناسایی اهداف، بررسی نوع و نحوه نمونه‌گیری، روش‌شناسی، تحلیل محتوا، و تحلیل نتایج) تشکیل شده است، مورد بررسی قرار گرفت و 11 مؤلفه شناسایی شدند که عبارت بودند از: تمرکزگرایی، خصوصی‌سازی، گسترش فناوری اطلاعات، تقاضامحوری، خدمات مشاوره‌ای، ترویج تکثرگرا، تقویت تعاملات ترویج با مراکز تحقیقاتی، اصلاح سیاست‌ها، انجام حمایت‌های محیط‌زیستی، ارتقاء بهره‌وری کارکنان و افزایش سطح پوشش مناطق روستایی. در مرحله دوم با استفاده از نظر کارشناسان اجرایی و اعضای هیات‌علمی ترویج کشاورزی ایران (22=N)، مؤلفه‌های شناسایی شده اولویت‌بندی شدند که بر این اساس، مؤلفه‌های تمرکززدائی، خصوصی‌سازی و تقویت تعاملات بین کشاورز، محقق و مروج رتبه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. در نهایت در مرحله سوم، از تلفیق راهبردها، زمینه‌ها و مؤلفه‌های شناسایی شده و مورد توافق، نظریه نوآفرینی نظام ترویج کشاورزی بر اساس الگوی اشتراوس و کوربن، به‌دست آمد.